تبادل
لینک هوشمند
آمار
وب سایت:
اغلب این سرفصل با «مشکل ازدواج پایدار» مطرح می‌شود. پرسش این است چه مکانیسمی باید طراحی کرد تا n تعداد زن با n تعداد مرد ازدواج کنند، به شکلی که برای هر دو نفر با جنسیت مخالف، گزینه بهتری نسبت به آن کسی که دارند، نباشد. اگر کسی نباشد این ازدواج‌ها پایدار خواهند بود. اما این مشکل تئوریک، برای بسیاری از ارگان‌ها و نهاد‌ها وجود دارد که این دو نوبلیست روی آنها کار کرده‌اند. یکی از مشکلات، چگونگی گزینش دانشجویان پزشکی است که باید برای فارغ‌التحصیل شدن، در یک بیمارستان به کار بپردازند. در دهه 1950، به دلیل اینکه هم دانشجویان و هم بیمارستان‌ها از نتیجه انتخاب بر مبنای بازار غیرمتمرکز ناراضی بودند، یک برنامه گزینش ملی در این مورد ایجاد شد. آلوین راث در مطالعه خود که در سال 1984 منتشر شد، نشان داد که برنامه گزینش ملی دانشجویان پزشکی، برای دانشجویان مجرد، پایدار است.
یکی دیگر از طراحی‌هایی که آلوین‌راث انجام داد، در سیستم مدارس دولتی بود. در سیستم مدارس دولتی نیویورک هر دانش‌آموز می‌توانست پنج مدرسه را با اولویت مدنظرش انتخاب کند، سپس یک کپی از این لیست را به این پنج مدرسه می‌فرستاد. آن مدارس تنها تعیین می‌کردند که این دانش‌آموز در اولویت اول آنان هست یا نه. این به معنای آن بود که برخی از دانش‌آموزان تنها یک انتخاب واقعی داشتند.
در سیستم مدارس دولتی بوستون باز دانش‌آموزان می‌توانستند پنج مدرسه را برای خود انتخاب کنند، اما سیستم عملا به انتخاب‌های اول و دوم دانش‌آموز اهمیت می‌داد و این مساله باعث می‌شد که اگر کسی نتواند در گزینه‌های اول و دوم خود به تحصیل بپردازد، مدرسه‌ای برایش انتخاب شود که جای خالی داشته باشد. راث در سال 2003 و 2004، مکانیسمی برای مدارس دولتی نیویورک و بوستون به وجود آورد تا این مشکلات بروز نکند.
راث همچنین پایه‌گذار برنامه نیوانگلند برای مبادله کلیه بوده است. مشکلی که برای مبادله کلیه وجود دارد آن است که گاهی شریک زندگی یک بیمار که کلیه ندارد حاضر است یک کلیه به وی بدهد، اما مانعی که بر سر راه این ازجان گذشتگی است، ناسازگاری این کلیه پیوندی به بیمار است. راث و همکارانش برنامه‌ای طراحی کردند که نشان می‌داد که یک «مرز بهینه» برای انجام عمل جراحی آن است که سه‌زوجی وجود داشته باشد که هر یک نتوانند به شریک خود کلیه دهند. البته در صحنه عمل به دلیل هزینه‌های ناشی از دیر کرد مشخص شد که لازم نیست هیچ محدودیت و مرزی برای انجام عمل جراحی برای زوج‌ها وجود داشته باشد و در آوریل 2008، عمل جراحی پیوند برای شش زوج انجام شد.
اما جالب قضیه این است که راث بر مبنای تئوری‌های لوید شپلی توانست در صحنه عمل چنین مکانیسم‌هایی را طراحی کند و یکی از الگوریتم‌های مورد استفاده آنان الگوریتم گیل- شپلی بود که این دو نفر آن را برای مشکل ازدواج پایدار طراحی کرده بودند.
شپلی، در سن 89 سالگی به جایزه نوبل دست یافت و این در حالی بود که دو نفر از کسانی که با آنان کار کرده و دو قضیه مهم را استخراج کرده بودند، یعنی هارسانی و اومان، پیش از این مفتخر به جایزه نوبل شوند. هارسانی در سال نخستی که نوبل اقتصاد به تئوری بازیها رسید، یعنی سال 1994، توانست این جایزه را به همراه نش و سلتن دریافت کند. رابرات اومان نیز با توماس شلینگ در سال 2005 توانست برنده جایزه نوبل شود.
جایزه نوبل امسال، ترکیب تئوری و عمل بود. تئوری که از دل نظریه بازیها برمی‌خاست و لوید شپلی در سامان دادن آن نقش داشت و آلوین‌راث نشان داد که چگونه می‌توان از نظریه بازیها برای مشکلات پیش روي سیستم‌های مختلف بهره برد. راث از آن گروه افرادی بود که نشان داد تئوری بازیها، بازی نیست.
تخصیص‌های پایدار، از نظریه تا عمل
جایزه امسال به حل یکی از مشکلات مهم اقتصاد اختصاص یافت: چگونه می‌توان عوامل متفاوت را تا حد ممکن به بهترین نحو با هم جفت کرد. به عنوان مثال دانش‌آموزان باید با مدارس خود جفت شوند، اهداکنندگان اعضای بدن باید با بیماران نیازمند پیوند، جفت شوند. چگونه می‌توان این جفت‌یابی را به بهترین نحو ممکن انجام داد؟ چه روش‌هایی برای چه گروه‌هايي مفیدند؟ جایزه نوبل اقتصاد امسال به دو استاد دانشگاه تعلق گرفت که توانستند در گذار از تئوری محض «تخصیص‌های پایدار» به طراحی عملی موقعیت‌های بازار، به پاسخ این پرسش‌ها دست یابند.
لوید شپلی، از نظریه بازی‌های مشارکتی برای مطالعه و مقایسه روش‌های مختلف جفت‌یابی استفاده کرد. نکته کلیدی این است: تنها زمانی می‌توان اطمینان حاصل کرد که یک جفت‌یابی، پایدار خواهد ماند که هیچ دو عاملی را نتوان یافت که جفت شدن با هم را بر جفت فعلی خود ترجیح دهند. شپلی و همکارانش از روش‌های خاصی – موسوم به الگوریتم گیل-شپلی – استفاده کردند. این روش همیشه اطمینان حاصل می‌کند که جفت یابی، پایدار خواهد بود. علاوه بر این چنین روش‌هایی همچنین انگیزه‌های عوامل را برای دست‌کاری در فرآیند جفت‌یابی محدود خواهد ساخت. شپلی موفق شد نشان دهد که چگونه طراحی خاص یک روش می‌تواند به طور سیستماتیک به هریک از طرفین بازار نفع برساند.
از سوی دیگر الوین راث متوجه شد که نتایج نظریه شپلی می‌تواند عملکرد بازارهای مهمی را در عمل روشن سازد. راث و همکارانش در یک سری مطالعات تجربی نشان دادند که در تشخیص موفقیت موسسات خاص بازار، ثبات، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. پس از آن راث توانست این نتیجه خود را در آزمایشات سیستماتیک آزمایشگاهی به اثبات رساند. او همچنین در طراحی دوباره موسسات موجود برای جفت کردن پزشکان تازه‌کار با بیمارستان‌ها، دانش‌آموزان با مدارس و اهداکنندگان اعضای بدن با بیماران، کمک‌های موثری ارائه کرد. همه این اصلاحات بر پایه الگوریتم گیل-شپلی انجام شد که همراه بود با برخی اصلاحات دیگر که در آنها جزئیات خاص و محدودیت‌های اخلاقی از جمله حذف پرداخت‌های جانبی هم در نظر گرفته شد.
گر چه این دو محقق مستقل از یکدیگر کار کردند، اما تلفیق نظریه پایه‌ای شپلی و بررسی‌های تجربی، آزمایشات و طراحی عملی راث، زمینه مناسبی را برای تحقیقات به‌وجود آورد و موجب بهبود بسیاری از بازارها شد. آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام کرد که این جایزه به یک نمونه بارز از مهندسی اقتصادی تعلق گرفته است.
نوبل اقتصاد آخرین جایزه نوبلی است که سالانه توسط آکادمی سلطنتی سوئد اعلام می‌شود. به‌رغم دیگر جوایز نوبل که از سال ۱۹۰۱ میلادی، بر اساس بخشی از وصیتنامه آلفرد نوبل، پژوهشگر مشهور سوئدی به برندگان اهدا می‌شوند، جایزه نوبل اقتصاد از سال ۱۹۶۸ میلادی بنیان نهاده شده است.
عنوان رسمی جایزه نوبل اقتصاد، «جایزه علوم اقتصادی بانک مرکزی سوئد به یاد آلفرد نوبل» است. آلفرد نوبل پیش از مرگ در سال ۱۸۹۵ میلادی، در وصیتنامه‌اش جوایز سالانه نوبل در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح را پایه‌گذاری کرد و بانک مرکزی سوئد در سال ۱۹۶۸ میلادی جایزه سالانه اقتصاد را به مناسبت سیصدمین سالگرد تاسیس‌اش در نظر گرفت.
این جایزه از سال ۱۹۶۹ میلادی همزمان با دیگر جوایز نوبل اهدا می‌شود.
یان تینبرگن، اقتصاددان هلندی و رگنار فریش، اقتصاددان نروژی، در سال ۱۹۶۹ میلادی اولین جایزه نوبل اقتصاد را به طور مشترک دریافت کردند.
در سال‌های اخیر نیز کمیته نوبل اغلب دو یا سه اقتصاددان را به عنوان برندگان مشترک این جایزه معرفی کرده است.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد
نظرات شما عزیزان:
